Insan Haklari Evrensel Beyannamesi • Düşünsel Yansımalar

Insanlik ailesinin butun uyelerinde bulunan haysiyetin ve bunlarin esit ve devir kabul etmez haklarinin taninmasi hususunun, hurriyetin, adaletin ve dunya barisinin temeli olmasina,

Insan haklarinin taninmamasi ve hor gorulmesinin insanlik vicdanini isyana sevkeden vahsiliklere sebep olmus bulunmasina, dehsetten ve yoksulluktan kurtulmus insanlarin, icinde soz ve inanma hurriyetlerine sahip olacaklari bir dunyanin kurulmasi en yuksek amaclari oralak ilan edilmis bulunmasina,

Insanin zulum ve baskiya karsi son care olarak ayaklanmaya mecbur kalmamasi icin insan haklarinin bir hukuk rejimi ile korunmasinin esasli bir zaruret olmasina,

Uluslararasinda dostca iliskiler gelistirilmesini tesvik etmenin esasli bir zaruret olmasina,

Birlesmis Milletler halklarinin, Antlasmada, insanin ana haklarina, insan sahsinin haysiyet ve degerine, erkek ve kadinlarin esitligine olan imanlarini bir kere daha ilan etmis olmalarina ve sosyal ilerlemeyi kolaylastirmaya, daha genis bir hurriyet icerisinde daha iyi hayat sartlari kurmaya karar verdiklerini beyan etmis bulunmalarina,

Uye devletlerin, Birlesmis Milletler Teskilati ile isbirligi ederek insan haklarina ve ana hurriyetlerine butun dunyada gercekten saygi gosterilmesinin teminini taahhut etmis olmalarina,

Bu haklar ve hurriyetlerin herkesce ayni sekilde anlasilmasinin yukaridaki taahhudun yerine getirilmesi icin son derece onemli bulunmasina gore,

Birlesmis Milletler Genel Kurulu,

Insanlik toplulugunun butun fertleriyle uzuvlarinin bu beyannameyi daima gozonunde tutarak ogretim ve egitim yoluyla bu haklar ve hurriyetlere saygiyi gelistirmeye, gittikce artan milli ve milletlerarasi tedbirlerle gerek bizzat uye devletler ahalisi gerekse bu devletlerin idaresi altindaki ulkeler ahalisi arasinda bu haklarin dunyaca fiilen taninmasini ve tatbik edilmesini saglamaya gayret etmeleri amaciyla butun halklar ve milletler icin ulasilacak ortak ideal olarak isbu Insan Haklari Evrensel Beyannamesini ilan eder.

Madde 1
Butun insanlar hur, haysiyet ve haklar bakimindan esit dogarlar. Akil ve vicdana sahiptirler ve birbirlerine karsi kardeslik zihniyeti ile hareket etmelidirler.

Madde 2
Herkes, irk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasi veya diger herhangi bir akide, milli veya ictimai mense, servet, dogus veya herhangi diger bir fark gozetilmeksizin isbu Beyannamede ilan olunan tekmil haklardan ve butun hurriyetlerden istifade edebilir.

Bundan baska, bagimsiz memleket uyrugu olsun, vesayet altinda bulunan, gayri muhtar veya sair bir egemenlik kayitlamasina tabi ulke uyrugu olsun, bir sahis hakkinda, uyrugu bulundugu memleket veya ulkenin siyasi, hukuki veya milletlerarasi statusu bakimindan hicbir ayrilik gozetilmeyecektir.

Madde 3
Yasamak, hurriyet ve kisi emniyeti her ferdin hakkidir.

Madde 4
Hic kimse kolelik veya kulluk altinda bulundurulamaz; kolelik ve kole ticareti her turlu sekliyle yasaktir.

Madde 5
Hic kimse iskenceye, zalimane, gayriinsani, haysiyet kirici cezalara veya muamelelere tabi tutulamaz.

Madde 6
Herkes her nerede olursa olsun hukuk kisiliginin taninmasi hakkini haizdir.

Madde 7
Kanun onunde herkes esittir ve farksiz olarak kanunun esit korumasindan istifade hakkini haizdir. Herkesin isbu Beyannameye aykiri her turlu ayirdedici mualeleye karsi ve boyle bir ayirdedici muamele icin yapilacak her turlu kiskirtmaya karsi esit korunma hakki vardir.

Madde 8
Her sahsin kendine anayasa veya kanun ile taninan ana haklara aykiri muamelelere karsi fiilli netice verecek sekilde milli mahkemelere muracaat hakki vardir.

Madde 9
Hic kimse keyfi olarak tutuklanamaz, alikonulanamaz veya surulemez.

Madde 10
Herkes, haklarinin, vecibelerinin veya kendisine karsi cezai mahiyette herhangi bir isnadin tespitinde, tam bir esitlikle, davasinin bagimsiz ve tarafsiz bir mahkeme tarafindan adil bir sekilde ve acik olarak gorulmesi hakkina sahiptir.

Madde 11

1. Bir suc islemekten sanik herkes, savunmasi icin kendisine gerekli butun tertibatin saglanmis bulundugu acik bir yargilama ile kanunen suclu oldugu tespit edilmedikce masum sayilir.
2. Hic kimse islendikleri sirada milli veya milletlerarasi hukuka gore suc teskil etmeyen fiillerden veya ihmallerden oturu mahkum edilemez. Bunun gibi, sucun islendigi sirada uygulanabilecek olan cezadan daha siddetli bir ceza verilemez.

Madde 12
Hic kimse ozel hayati, ailesi, meskeni veya yazismasi hususlarinda keyfi karismalara, seref ve sohretine karsi tecavuzlere maruz birakilamaz. Herkesin bu karisma ve tecavuzlere karsi kanun ile korunmaya hakki vardir.

Madde 13

1. Herkes herhangi bir devletin sinirlari dahilinde serbestce dolasma ve yerlesme hakkina haizdir.
2. Herkes, kendi memleketi de dahil, herhangi bir memleketi terketmek ve memleketine donmek hakkina haizdir.

Madde 14

1. Herkes zulum karsisinda baska memleketlerden multeci olarak kabulu talep etmek ve memleketler tarafindan multeci muamelesi gormek hakkini haizdir.
2. Bu hak, gercekten adi bir curume veya Birlesmis Milletler prensip ve amaclarina aykiri faaliyetlere mustenit kovusturmalar halinde ileri surulemez.

Madde 15

1. Her ferdin bir uyrukluk hakki vardir.
2. Hic kimse keyfi olarak uyruklugundan ve uyruklugunu degistirmek hakkindan mahrum edilemez.

Madde 16

1. Evlilik cagina varan her erkek ve kadin, irk, uyrukluk veya din bakimindan hicbir kisitlamaya tabi olmaksizin evlenmek ve aile kurmak hakkina haizdir. Her erkek ve kadin evlenme konusunda, evlilik suresince ve evliligin sona ermesinde esit haklari haizdir.

2. Evlenme akdi ancak mustakbel eslerin serbest ve tam rizasiyla yapilir.
3. Aile, cemiyetin tabii ve temel unsurudur, cemiyet ve devlet tarafindan korunmak hakkini haizdir.

Madde 17

1. Her sahis tek basina veya baskalariyla birlikte mal ve mulk sahibi olmak hakkini haizdir.
2. Hic kimse keyfi olarak mal ve mulkunden mahrum edilemez.

Madde 18
Her sahsin, fikir, vicdan ve din hurriyetine hakki vardir; bu hak, din veya kanaat degistirmek hurriyeti, dinini veya kanaatini tek basina veya topluca, acik olarak veya ozel surette, ogretim, tatbikat, ibadet ve ayinlerle izhar etmek hurriyetini icerir.

Madde 19
Her ferdin fikir ve fikirlerini aciklamak hurriyetine hakki vardir. Bu hak fikirlerinden oturu rahatsiz edilmemek, memleket sinirlari mevzubahis olmaksizin malumat ve fikirleri her vasita ile aramak, elde etmek veya yaymak hakkini icerir.

Madde 20

1. Her sahis saldirisiz toplanma ve dernek kurma ve dernege katilma serbestisine maliktir.
2. Hic kimse bir dernege mensup olmaya zorlanamaz.

Madde 21

1. Her sahis, dogrudan dogruya veya serbestce secilmis temsilciler vasitasiyla, memleketin kamu isleri yonetimine katilmak hakkini haizdir.

2. Her sahis memleketin kamu hizmetlerine esitlikle girme hakkini haizdir.
3. Halkin iradesi kamu otoritesinin esasidir; bu irade, gizli sekilde veya serbestligi saglayacak muadil bir usul ile cereyan edecek, genel ve esit oy verme yoluyla yapilacak olan devri ve durust secimlerle ifade edilir.

Madde 22
Her sahsin, cemiyetin bir uyesi olmak itibariyle, sosyal guvenlige hakki vardir; haysiyeti icin ve sahsiyetinin serbestce gelismesi icin zaruri olan ekonomik, sosyal ve kulturel haklarin milli gayret ve milletlerarasi isbirligi yoluyla ve her devletin teskilati ve kaynaklariyla mutenasip olarak gerceklestirilmesine hakki vardir.

Madde 23

1. Her sahsin calismaya, isini serbestce secmeye, adil ve elverisli calisma sartlarina ve issizlikten korunmaya hakki vardir.
2. Herkesin, hicbir fark gozetilmeksizin, esit is karsiliginda esit ucrete hakki vardir.

3. Calisan her kimsenin kendisine ve ailesine insanlik haysiyetine uygun bir yasayis saglayan ve gerekirse her turlu sosyal koruma vasitalariyla da tamamlanan adil ve elverisli bir ucrete hakki vardir.

4. Herkesin menfaatlerinin korunmasi icin sendikalar kurmaya ve bunlara katilmaya hakki vardir.

Madde 24
Her sahsin dinlenmeye, eglenmeye, bilhassa calisma muddetinin makul surette sinirlandirilmasina ve muayyen devrelerde ucretli tatillere hakki vardir.

Madde 25

1. Her sahsin, gerek kendisi gerekse ailesi icin, yiyecek, giyim, mesken, tibbi bakim, gerekli sosyal hizmetler dahil olmak uzere sagligi ve refahini temin edecek uygun bir hayat seviyesine ve issizlik, hastalik, sakatlik, dulluk, ihtiyarlik veya gecim imkanlarindan iradesi disinda mahrum birakacak diger hallerde guvenlige hakki vardir.

2. Ana ve cocuk ozel ihtimam ve yardim gormek hakkini haizdir. Butun cocuklar, evlilik icinde veya disinda dogsunlar, ayni sosyal korunmadan faydalanirlar.

Madde 26

1. Her sahsin ogrenim hakki vardir. Ogrenim hic olmazsa ilk ve temel safhalarinda parasizdir. Ilk ogretim mecburidir. Teknik ve mesleki ogretimden herkes istifade edebilmelidir. Yuksek ogretim, liyakatlerine gore herkese tam esitlikle acik olmalidir.

2. Ogretim insan sahsiyetinin tam gelismesini ve insan haklariyla ana hurriyetlerine sayginin kuvvetlenmesini hedef almalidir. Ogretim butun milletler, irk ve din gruplari arasinda anlayis, hosgoru ve dostlugu tesvik etmeli ve Birlesmis Milletlerin barisin idamesi yolundaki calismalarini gelistirmelidir.

3. Ana baba, cocuklarina verilecek egitim turunu secmek hakkini oncelikle haizdirler.

Madde 27

1. Herkes, toplulugun kulturel faaliyetine serbestce katilmak, guzel sanatlari tatmak, ilim sahasindaki ilerleyise istirak etmek ve bundan faydalanmak hakkini haizdir.

2. Herkesin yarattigi, her turlu bilim, edebiyat veya sanat eserlerinden mutevellit manevi ve maddi menfaatlerin korunmasina hakki vardir.

Madde 28
Herkesin, isbu Beyannamede derpis edilen hak ve hurriyetlerin tam tatbikini saglayacak bir sosyal ve milletlerarasi nizama hakki vardir.

Madde 29

1. Her sahsin, sahsiyetinin serbest ve tam gelismesi ancak bir topluluk icinde mumkundur ve sahsin bu topluluga karsi gorevleri vardir.

2. Herkes, haklarinin ve hurriyetlerinin kullanilmasinda, sadece, baskalarinin haklarinin ve hurriyetlerinin geregince taninmasi ve bunlara saygi gosterilmesi amaciyla ve ancak demokratik bir cemiyette ahlakin, kamu duzeninin ve genel refahin hakli icaplarini yerine getirmek maksadiyla kanunla belirlenmis sinirlamalara tabi tutulabilir.

3. Bu hak ve hurriyetler hicbir vechile Birlesmis Milletlerin amac ve prensiplerine aykiri olarak kullanilamaz.

Madde 30
Isbu Beyannamenin hicbir hukmu, herhangi bir devlete, zumreye ya da ferde, bu Beyannamede ilan olunan hak ve hurriyetleri yoketmeye yonelik bir faaliyete girisme ya da eylemde bulunma hakkini verir sekilde yorumlanamaz.

İlgili